Her annenin ve babanın çocuğunu büyütürken gelmesinden endişelendiği 2 yaş dönemidir. 2 yaş bebeklik döneminin bitip çocukluk döneminin başladığı zamandır. Bu nedenle çocuk artık anne babasının bir uzantısı olmadığını fark eder ve bunu çevresine kanıtlamak ister. Kanıtlama şekli bazen kuvvetli ağlayarak veya bağırarak olmaktadır.
2 yaş döneminde olan çocuk isyankar tutumlar sergileyebilir. Annesi babası ne söylerse olumsuzunu yani tam tersini söyleyebilir. Yaptığı birçok davranış ise annesinin babasının beklentisinin tam tersi olabilir. Bu dönemde çocuk aynı zamanda inatçı tutumlar da sergileyebilir, ‘hayır yapmayacağım’ en çok duyduğunuz cümle haline gelebilir. Çocuk bu dönemde sadece annesine babasına değil aynı zamanda arkadaş ilişkilerde varsa kardeş ilişkisinde de yeni keşifler peşinde olabilir. Çocuk bu dönemde rekabet duygusunu geliştirmeye başlayabilir ve bazı oyuncaklarını, kıyafetlerini başka çocuklarla kardeşi ile paylaşma konusunda zorlanabilir ve birçok noktada ‘benim’ diye ısrarcı olabilir.
Tüm bu davranışlara ek olarak, kendi bağımsızlığını ilan etmek isteyen çocuk otorite olarak gördüğü figürlere karşı çıkan davranışlar sergileyebilir, yapmak istediği davranışlar kısıtlandığında öfkelenebilir, çevresinden yardım istemeyip tek başına yapma arzusuyla hareket edebilir. Tüm işleri kendi başına yapmak isteyen çocuk annesinin ve babasının yardımını reddedebilirler. Reddetme durum birçok kez tekrarlandığında annesi veya babası öfkelenebilir, bu öfkenin sonucunda ‘‘ tamam sen kendin yap, ben yardım etmeyeceğim’’ diyebilirler. Bu cümle ile karşılan çocuk bu dönemde yepyeni bir duygu ile tanışmış olabilir. Bu duygunun adı ise endişe duygusudur.
2 yaş dönemindeki krizler, çocuğun mekanlara ve insanlara hükmetme isteklerinin yanında sorgulamanın ve merak duygusunun da arttığı bir dönemdir. Bu nedenle, 2 yaş dönemindeki krizlerde annenin ve babanın en çok karşılaştığı sorulardan biri de ‘niye’, ‘neden’, ‘bu ne?’ sorularıdır. Çocuk bıkmadan ‘niye’, ‘neden’, ‘bu ne?’ sorularını sorabilmektedir. Bu durum karşısında annenin ve babanın zaman zaman kendisini cevap veremeyecek kadar yorgun hissedebilirler. Anne ve baba bu kriz döneminin geçici olduğunu unutmamalıdırlar. ‘Niye’, ’neden’, ‘bu ne?’ sorularının bu dönemdeki amacı, var olan bilgi birikimlerini geliştirmek aynı zamanda özgüvenlerini geliştirmek olduğunu da unutulmamalıdır.
Ebeveynler 2 yaş krizinde nasıl bir tutum sergilemelidir?
- Resim ve boyama gibi sanat çalışmalarını kullanarak var olan enerjisini dışarı atması için kullanabilirsiniz.
- Her istediğini hemen elde etmemesini, erteleyebilmesini sağlayın. Her istediklerini sağladığınız takdirde dürtülerini kontrol altına almayı, beklemeyi ve sabretmeyi öğrenemez. Bu nedenle istediklerini erteleyebilirsiniz. Mesela çocuğunuz su istediğinde (kendi başına alamayacağı bir yerde ise) hemen koşup getirmek yerine yavaş hareketler ile alıp verebilirsiniz ya da kendi başına başarabilmesi için teşvik edebilirsiniz.
- Çocuğunuz öfke dolu ve inatçı davranışlar sergilediğinde, öfkesini başka alanlara aktarabilecek bazı oyunlar oynayabilirsiniz. Bu oyunlar için çocuğunuza alan sağlayabilirsiniz veya yastık savaşı gibi gücün daha çok çocukta olduğu oyunlar da oynayabilirsiniz.
- Her zaman yapmadığı ama mücadele edip başarmaya çabaladığı her davranışı olumlu yönde pekiştirebilirsiniz.
- Çocuğunuz öfkeli ve inatçı tutumlar sergilediğinde sabırlı olup ve sakin kalabilmelisiniz. Bu durumlarda çocuğunuz ile inatlaşmaya girmeyip aynı ortamda göz temasını ve uyarılarınızı durdurmayı deneyebilirsiniz. Olumsuz davranışı bittiğinde yeniden göz teması kurup yaşadığı durum ile ilgili duygularını konuşabilirsiniz.
Uzm. Psk. Norma Nasi Şebi
Psikolog Ecem Keskin (Stajyer)